Gebruikmaken van Creative Commons-licenties
Als een rechthebbende kiest voor een open oplossing waarbij iedereen het videokunstwerk mag kopiëren en verspreiden, dan ligt een Creative Commons-licentie voor de hand. In dat geval is er geen sprake van een exclusieve overeenkomst tussen rechthebbende en collectiehouder.
Voor collectiehouders betekent dit dat het toepassen van CC-licenties op werken in hun collectie alleen mogelijk is als de rechthebbende (kunstenaar) er expliciet toestemming voor gegeven heeft. Bij het overwegen of het wenselijk is om een CC-licentie toe te passen moeten in elk geval de volgende zaken in ogenschouw worden genomen:
– Videokunst is een jonge kunsttak en nagenoeg alle videokunstwerken zullen nog auteursrechtelijk beschermd zijn. Bovendien zal de kunstenaar in veel gevallen nog in leven zijn (en dus morele rechten hebben). Dit betekent dat de kunstenaar altijd toestemming moet geven voor publicatie van zijn/haar werk onder een CC-licentie. Een collectiehouder kan – zelfs al heeft hij alle exploitatierechten – daarom niet zelfstandig CC-licenties aan videokunstwerken verbinden.
– Het onderzoek naar auteursrechtelijke aspecten van online vertoning van videokunst “Schermen met Auteursrecht” laat zien dat videokunstenaars en instellingen veel waarde hechten aan de kwaliteit en context van vertoning van hun werk. Bij publicatie onder een Creative Commons-licentie zal het werk hoe dan ook ter vrije verspreiding en verveelvoudiging beschikbaar komen. De controle op de context waarin het werk wordt vertoond gaat daarmee verloren.
– Toepassing van Creative Commons-licenties is onomkeerbaar. Simpel gezegd: een eenmaal verleende licentie kan niet meer van het werk worden ‘afgehaald’.
– Wanneer de kunstenaar zelf kiest voor het open beschikbaar stellen van zijn/haar werk, dan kan Creative Commons als internationaal meest gebruikte standaard uitkomst bieden. De kunstenaar moet ook zeker weten dat hij/zij zelf zo’n licentie aan het kunstwerk mag verbinden en bijvoorbeeld niet gebonden is aan licentiebepalingen voor gebruik van professionele muziek of beeldmateriaal van anderen in zijn videokunstwerk.
Als een kunstenaar ervoor kiest om zijn/haar werk onder de voorwaarden van een Creative Commons-licentie te laten publiceren, dan zijn gebruikers van het werk verplicht om de voorwaarden van de gekozen licentie in acht te nemen.
Toelichting
Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers, docenten en alle andere creatieve makers de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan. Met een keuze uit zes (gratis) beschikbare standaardlicenties bepaalt de auteursrechthebbende in welke mate zijn of haar werk verder verspreid mag worden, en onder welke voorwaarden dit mag.
Met een Creative Commons-licentie behoudt de rechthebbende al zijn/haar rechten, maar geeft hij/zij aan alle anderen toestemming om het werk te verspreiden, met anderen te delen of bij sommige licenties ook om het werk te bewerken. Het betekent dat de rechthebbende ervoor kiest om, aan wie er maar gebruik van wil maken, op voorhand bepaalde gebruiksrechten te verlenen, waarvoor die gebruiker anders expliciet toestemming zou moeten vragen.
De zes standaardlicenties zijn opgebouwd uit een combinatie van vier bouwstenen, waarmee de rechthebbende kan variëren in de handelingen die hij gebruikers met het werk toestaat:
Naamsvermelding. Je staat anderen toe om het werk waar jij auteursrecht op hebt openbaar te maken, te verveelvoudigen en te bewerken – maar uitsluitend als jij vermeld wordt als maker.
Niet-commercieel. Anderen mogen je werk openbaarmaken, verveelvoudigen en bewerken, mits voor niet-commerciële doeleinden.
GeenAfgeleideWerken. Anderen mogen je werk openbaarmaken en verveelvoudigen mits het werk in de originele staat blijft. Het is niet toegestaan dat anderen jouw werk gebruiken als basis voor nieuw materiaal.
GelijkDelen. Je staat anderen toe om van jouw werk afgeleid materiaal te maken onder de voorwaarde dat zij het afgeleide werk onder dezelfde licentie vrijgeven als het originele werk.